หินครวญ

“ก้อนหินคือสิ่งควบแน่นของประวัติศาสตร์โลก” มะนะเซะ เจ้าของร้านหนังสือเล็กๆ ที่มีงานอดิเรกคือการเก็บสะสมกรวดหินไร้ค่าโดยมีแรงดลใจมาจากเหตุการณ์ในถ้ำเมื่อครั้งหลบภัยร่วมกับกองพลของเขา มะนะเซะคือพลทหารที่มีชีวิตรอดจากสงครามอันโหดร้าย หลังสงครามจบลง เขากลับถิ่นฐานบ้านเกิดพร้อมดำรงชีพโดยเปิดร้านหนังสือเล็กๆ หลังว่างเว้นจากงานเขามีงานอดิเรกคือการสะสมก้อนหิน จากการสะสมกลายเป็นความหมกมุ่น เขาอ่านตำราทุกเล่มเกี่ยวกับหิน มะนะเซะมีลูกชายสองคน ลูกคนโตหลงใหลในหินเช่นเดียวกับพ่อ เด็กชายเดินตามรอยพ่อไปสำรวจหินในสถานที่ต่างๆ ส่วนลูกคนเล็กห่างเหินจากพ่อและไม่มีอะไรที่เหมือนพ่อเลย จุดหักเหของชีวิตมะนะเซะเกิดขึ้นในวันที่ลูกคนโตถูกสังหารโดยไม่รู้สาเหตุ ครอบครัวแตกกระสานซ่านเซ็นจากความโศกนาฏกรรมครั้งนี้ เรื่องราวเล่ากลับไปมาถึงความทรงจำในอดีตเมื่อครั้งเป็นพลทหาร ราวกับว่าการสะสมหินไร้ค่าคือสิ่งที่เขาทำเพื่อจะฆ่าเวลาการนึกถึงความทรงจำอันโหดร้ายในช่วงสงคราม แต่ความทรงจำก็กลับมาหลอกหลอนเขาอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน กระทั่งชะตากรรมของลูกคนเล็กที่หวนกลับมาหาพ่อเพื่อจะไขปริศนาว่าใครคือฆาตกรฆ่าพี่ชายของเขา กรวดหินเป็นตัวแทนของเรื่องราวอันซับซ้อนของอดีต ชะตากรรมของผู้คน เหยื่อหลังสงคราม และอื่นๆ ที่ทิ้งให้ผู้อ่านตีความ วรรณกรรมเรื่องนี้สร้างปรากฏการณ์การตีความให้เกิดขึ้นอย่างแพร่หลายในแวดวงวรรณกรรมของญี่ปุ่น แสดงถึงความสามารถของผู้เขียนในการเล่าเรื่องได้อย่างแนบเนียนน่าทึ่ง อันควรค่าแก่รางวัลอะคุตะงาวา รางวัลวรรณกรรมเกียรติยศสูงสุดของญี่ปุ่น