เลียบฝั่งเท็นนาสเซอริม

ผมเดินทางข้ามพรมแดนไทย-พม่าไปเยือนรัฐกะเหรี่ยงมะริด-ทวายครั้งแรกเมื่อต้นพ.ศ. 2528 ซึ่งได้เขียนไว้ในบทแรกของหนังสือเล่มนี้ คือ "กลางดงเถื่อน" เป็นความทรงจำที่ไม่เคยลืมเลือน ดินแดนที่ยังล้าหลังจากเมืองไทยไปกว่า 50 ปียังคงมีอยู่ แม้พรมแดนติดกันพวกเขายังหุงข้าวด้วยฟืน ใช้ตะเกียงน้ำมันก๊าด กินข้าวด้วยมือ แทบไม่เคยสัมผัสน้ำแข็ง ทุกคนทั้งหญิงชายไม่เว้นแม้กระทั่งเด็ก ต้องกินหมาก ดูดยา พูดไทยแทบจะนับคนได้ บ้านเรือนก็สร้างด้วยไม้ไผ่ หลังคาเก็บใบปาล์มป่าที่เรียกว่ากะพ้อมามุง แต่น้ำใจที่พวกเขามอบให้คนแปลกหน้าเช่นเรากลับมากล้นมหาศาล

หลังทหารพม่าเข้ายึดครอง หลายครั้งที่ผมพยายามกลับไปเยือนดินแดนกลางดงเถื่อนแห่งนี้ซ้ำเล่า ภายใต้อำนาจเบ็ดเสร็จของทหารพม่าที่แม้แต่สายตาก็ไม่เป็นมิตรเสียเลย บางคราวจึงต้องทนกลำกลืนขืนข่มกับคำเสียดสีหยามหยัน บางครั้งก็ถูกไล่กลับกลางคันอย่างหยาบคายไม่ไว้หน้า และบางเวลาก็หวุดหวิดถูกจับข้อหาเข้าเมืองผิดกฎหมาย ผมได้แต่เก็บงำความขมขื่นนี้ไว้เงียบๆ เฝ้ารอจังหวะเวลาอันเหมาะสมที่จะได้กลับไปเยือนดินแดนแห่งมิตรภาพและความประทับใจในอดีตซึ่งชวนค้นหาไม่จบไม่สิ้นอย่างอดทน