สงคราม ๙ ทัพ กับสงครามสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ (ศรีปัญญา)

“ถ้าหากจะพูดถึงบรรดาสงครามที่กองทัพไทยต้องสู้รบกับกองทัพพม่า ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ สงคราม ๙ ทัพ นับว่าเป็นศึกที่ยิ่งใหญ่และถูกล่าวถึงมากที่สุดครั้งหนึ่ง…

            สงครามครั้งนี้นับเป็นบทหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์การสงครามระหว่างไทยกับพม่าที่สมควรสนใจศึกษาและหาความรู้ให้ละเอียด ทั้งนี้เพราะนอกเหนือจากชัยชนะที่ได้รับรู้กันมาแล้วอย่างดี ยังมีเรื่องราวรายละเอียดปลีกย่อยที่น่าสนใจอยู่อีกมาก ไม่ว่า เรื่องราวพระปรีชาสามารถของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ รวมไปถึงพระราชอนุชาของพระองค์คือสมเด็จกรมพระราชวังบวรมหาสุรสีหนาถ หรือบรรดาแม่ทัพนายกองต่างๆ ที่ได้เข้าร่วมในสงครามครั้งนี้ ซึ่งต่อมา ก็มาเป็นกำลังหลักในการพัฒนาและสร้างสรรค์กรุงรัตนโกสินทร์ให้มีความสถาวรยิ่งใหญ่มาจนถึงทุกวันนี้”